Yazar
Eğitim Kitapları Yazarı
Güncel projeler
"Öğrenen Aile Danışmanlık Merkezi" pek yakında hizmetinizde olacak www.ogrenenaile.com.tr////// Ömür kısa ve hızla akıp gidiyor. Projelerimi bir bir gerçekleştirmek için ekibimle aralıksız çalışıyoruz.
Köşe Yazılarım
Dr. Nadir Çomak
İstanbul’un bunaltıcı trafiğinde adım adım ilerlerken radyomun dijital tuşları 105.8 frekansında durdu. Programda Japonların yalın üretim felsefesi anlatılıyordu. Toyota’nın kalite felsefesini oluşturan bu anlayış, yalın akademiler sayesinde bir öğreti olarak yaşatılıyordu. Program zihnimde şimşekler çakmasına neden oldu. Ben de evimde NHK televizyonunu izleyen bir Japon kültürü hayranıydım.
Japonya Büyük okyanusun ortasında, Asya kıtasının doğusunda, kuzey doğu ve güney batı yönünde uzanan volkanik adalardan oluşuyordu. Genç bir topoğrafik yapıya sahip bu ülkedeki insanlar, sürekli olarak tarım, hayvancılık ve balıkçılık faaliyetleri ile uğraşmak zorunda kalıyorlardı. Yani sürekli olarak hareket halinde olan çalışkan insanlardı. Ayrıca tektonik olarak hareketli olan bu adalarda yaşayan insanlar depremlere karşı hafif ve dayanıklı binalar yapmak zorundaydı. Bu şartlar Japon halkını dayanıklı, esnek ve çevik olmaya yönlendirmişti. Aynı zamanda doğal yaşam içerisinde sade ve sağlıklı yaşamayı öğrenmişlerdi.
Bu düşüncelere dalmışken, hemen program konuğunun iletişim bilgilerini aldım ve kendisini arayarak görüşmek ve tanışmak istediğimi belirttim. Sarıyer’de bulunan Yalın Enstitü’ den Yalçın Bey ile çok keyifli bir sohbet yaptık. Yalçın bey otomotiv sektöründe yıllarca başarı ile çalışmış olan profesyonel bir yöneticiydi. Keyifli sohbetimiz sırasında bana Japon kalite anlayışını anlattı ve bana iki kitap tavsiye etti. Japon kültürünün kalitesini ve insanlarının uzun yaşamasının sırrını anlatan IKIGAI kitabı.
Birinci kitabı aldım ve hemen okudum. Kitapta Japonya’nın Okinawa adasında yaşayan insanların, uzun ve sağlıklı yaşam sırları anlatılıyordu. Bu sırlar, her gün yapacak bir amaç (IKIGAI) bulmak, erken kalkıp güne coşku ile başlamak, gün batana kadar fiziksel olarak çalışmak, doğal beslenmek ve eve yorgun aynı zamanda mutlu bir şekilde dönmek olarak sıralanıyordu.
İkinci kitabı alıp okuduğumda ise bu sırları nasıl hayata geçirdiklerini anlatan bir uygulama rehberi ile karşılaştım. Bu rehberde 35 uygulamadan bahsediliyordu. Bu maddeleri sizin için kitabın özüne bağlı kalarak alıntı yaptım ve kendi görüşlerimi de küçük dokunuşlar halinde ilave ederek, şu şekilde özetledim.
- Bir şeyi %10 geliştirmek istiyorsanız onu %100 geliştirebileceğinizi hayal edin. “Şinkansen” etkisini keşfedin. Alışılmışın dışına çıkın. Japon hızlı trenlerinin icat edilme hikayesini öğrenin.
- Ajandanıza yapılması “imkânsız” olan en az bir şey ekleyin. Fuji dağına en kısa zamanda çıkan insanın hikayesini öğrenin.
- Amacınıza ulaşmak için sabırlı ve sebatkâr olun. “Gabarimse” (sabrın ve sebatın gücü) sırrını keşfedin. Elinizden gelenin en iyisini yapın.
- 21 gününüzü olumlu ve yeni bir alışkanlık edinmeye adayın.
- Güvendiğiniz kişilerden geribildirim isteyin.
- Kendinize, tutkunuzu keşfetmek üzere size yol gösterecek bir akıl hocası bulun. Japonlar gibi sizin de bir “Senpai”niz olsun. Yani bir ustanın yanında yetişen bir stajyer (kohai) gibi ustanın yanında yetişin.
- Projeye dönüştürebileceğiniz bir şeyi örnek alın ve geliştirin.
- Sevdiğiniz ve sevmediğiniz şeyleri eleyerek keşfedin. Aslında kendi özünüzü keşfedin. IKIGAI’nizi yani, tutkunuzu, misyonunuzu, uğraşınızı ve mesleğinizi keşfedin. Mutlu ve coşkulu bir şekilde yaşayın. İşte o zaman asla yorulmazsınız.
- Her hafta, geliştirmek istediğiniz bir erdem üzerinde çalışın. Yani kendi niteliklerinizi geliştirin. Elmas, çelik gibi kendinizi işleyin ve parlatın. Franklin Günlüğü ilkesine göre her gün geliştireceğiniz belirli erdemler listeniz olsun. Her gün farklı bir erdem üzerine yoğunlaşın.
- Beraber gelişmek ve beraber kavramak adına, tutkularınızı sizinle aynı ruh halinde olan kişilerle paylaşın. “Gaşuku” seansları yapın. Uzmanlık alanındaki arkadaşlarınızla sinerji oluşturmak için kampa girin.
- Konfor alanınızın dışına çıkın ve yeni bölgeler keşfedin. Yani kazanda haşlanan kurbağa gibi olmayın. Yeni maceralar keşfedin.
- Acil olan önemli konulara öncelik verin (S. R. Covey, Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı). Her şeyi zamanında yapın. “Podomoro” (İtalya’da domates şeklinde zaman ölçer) tekniği ile işlerinizi 25 dakikalık bölümlere ayırın ve kısa teneffüsler verin. İşin sonunda uzun ve keyifli bir teneffüsü kendinizi ödüllendirin.
- Kazançlı olmayan her şeyden soyutlanın (Yararsız olan her şeyden). Wilfredo Pareto Etkisini öğrenin. Kıymetli olan %20 içinde gizlidir. %80 olan gereksizleri hayatınızdan temizleyin.
- Projelerinize size ilham verecek isimler takın. Kelimelerin gücünü keşfedin. Okuma (%10), işitme (%20), görme (%30) ve yapmanın (%90) öğrenme üzerindeki etkisini fark edin.
- Çocukluk hayallerinizi ve değerlerinizi yeniden keşfedin. İçinizdeki çocuğun gücünü yeniden keşfedin.
- Motive olmak için yaşamınızdaki büyük başarılarınızı hatırlayın. Nostaljik anılarınız olsun. Kendi kişiliğiniz üzerinde kişisel arkeolojik kazılar yapın.
- En yakın arkadaş ve dostlarınıza odaklanın ve onlara hak ettikleri değeri verin. Yeni arkadaşlıklar ve dostluklar kurun.
- Şimdiki zamanı anlayabilmek için geçmişte başınıza gelen olayları birleştirin. Hayatınızdaki farklı noktaları birleştirin ve yeni projeler yapın. S. Jobs’ın “apple” markasını tasarladığı gibi.
- “Teknoloji detoksu” yapın. Ekranlardan zaman zaman uzak kalın.
- Yemeklerinize ve boş zamanlarınıza “slow life” tekniğini uygulayın. Sakin ve sessiz yaşamı seçin, doğal ve sağlıklı beslenin. Daha uzağa gitmek için yavaş adımlarla ilerleyin.
- Dağılmadan bir seferde tek bir şeye odaklanın. Tek bir işte uzmanlaşın. “Bir koltukta iki karpuz taşınmaz” ilkesini aklınızdan çıkarmayın.
- Her gün en az beş dakikanızı kişisel bir konu üzerine yazmaya ayırın. Unutmayın yazmak terapi etkisi yapar ve iyileştirir. Mürekkebin ve kâğıdın gücünü keşfedin.
- Duygularınızı harekete geçirmek için “haiku” (Japon şiir sanatı) ile tanışın. Siz de Türkçe dilinde kısa şiirler yazmayı deneyin. İçinizdeki şairi ortaya çıkarın.
- Yaşamınızın her döneminde önemli kararlar almayı öğrenin. Hayatınızı değiştirecek yeni girişimler kurmaya açık olun.
- Cevabını bilmediğiniz sorulara ve düşlerinize danışın. İçinizdeki düş makinesini etkinleştirin.
- “Enso çemberi” çizerek akışa kapılın. İçinizdeki uyum ve ahengi yakalayın. Kaligrafi ve yazı sanatında ustalaşın. Kaligrafi sanatının S. Jobs’ın “Iphone” markasını geliştirmesindeki katkısını hatırlayın.
- Haftada bir “koan” çözün, yani bulmaca ve zekâ oyunları ile meşgul olun. 360 derece düşünme becerilerini geliştirin. Sorunları dikey, yatay, düzüne, tersine vb. açılardan düşünerek çözmeyi öğrenin.
- Günlük aktiviteleriniz sırasında farkındalık (mindfulness) egzersizi yapın.
- Kapılarınızı mutlu rastlantılara açın, sizi mutlu edecek fırsatları keşfedin. “Serendiplik” sırrını keşfedin. Rastlantısal icatlar tarihini okuyup öğrenin.
- Her gün bencillikten uzak bir davranış sergileyin. Empatik düşünün, paylaşın ve zenginleşin. Kibarlığınızı konuşturun. Küçük jestler ve küçük iyilikler yapın.
- Sizi mutlu eden insanlara düzenli aralıklarla kucak açın. Arayın sorun, ikram edin, duygu, düşünce ve ekmeğinizi paylaşın. Dokunmanın önemini keşfedin. Sevdiklerinize dokunun. Hayatınıza dokunuş katın.
- Arada sırada bir maceraya atılın ve sürprizlerle karşılaşmaya hazırlıklı olun. Plan ve plansızlık arasındaki farkı fark edin.
- Kaizen (PUKO döngüsü; planla, uygula, kontrol et, önlem al, organize et ve düzenle) ile IKIGAI’nizingelişimini bütünleştirin. Japon kalite felsefesi olan “kaizen” her gün az da olsa mükemmelleşmeyi hedefleyen bir kalite anlayışıdır. Öğrenen insan, öğrenen aile, öğrenen bir toplum olun.
- İlerlediğiniz yolda kendinizi sizi geliştirecek yönleri gösteren oklara doğru çevirin. Esnek olun. Okçuluk (Kyudu) sanatını keşfedin.
- Olumsuzluklardan uzaklaşın. Yani olumlu ve iyimser bir bakış açısı kazanmaya çalışın. Her şeyin iyisine ve güzeline bakmayı bir hayat felsefesi haline getirin. Olumsuzluklar içindeki olumluyu, çirkin gibi görünenler arasında güzellikleri keşfedin. “Toşugu” öğretisini keşfedin (üç maymun öğretisi Konfüçyüs’ün a priori yazıtlarından alınan bir Japon deyişine dayanıyor olabilir; “kötüye bakma, kötüyü dinleme, kötü söz söyleme”).
Bir radyo programı ile başlayan serüven beni bir bilge insanla tanıştırdı. Bilge insan beni bir kitapla tanıştırdı. Kitap beni bir yaşam felsefesiyle tanıştırdı. Böylece, her insanın hayatını renklendirecek ve yaşam kalitesini artıracak, ona enerji verecek bir IKIGAI’sinin olmasının ne kadar önemli olduğunu öğrenmiş oldum. Okuduğum kitabı özetleyerek ve öğrendiklerimle destekleyerek sizlere sundum. Bana çok yararlı oldu ve iyi hissettirdi. Umarım size de yararlı olur.
Sizin de IKIGAI’nizin olması dileklerimle mutlu ve sağlıklı günler dilerim.
Dr. Nadir Çomak
Genç öğretmen, idealleri ve öğretme aşkıyla başladığı öğretmenlik yolculuğunda, işini kaybetmişti. İstanbul’da bir inşaat firmasında iş bulduğu için ailesiyle birlikte İstanbul’a yerleşme kararı almışlardı. 12 Kasım 1999 Düzce depreminin olduğu gece İstanbul’a gelmek için yola çıktılar.
İnşaat firmasında bir yıl çalıştıktan sonra, ders verdiği öğrencilerini özlediği ve öğretme aşkı depreştiği için bir radyoda, eğitim programı hazırlayıp sunmaya başladı. Bu, onu bir nebze rahatlatsa da inşaat işinde daha fazla çalışamayacağını anlamıştı. Bunun üzerine özel bir öğretim kurumunda öğretmen olarak iş bulup inşaat işinden ayrıldı.
Sabah erkenden Kadıköy sahiline gelip yeni doğan güneş ışıklarının Sarayburnu sahilini ve İstanbul’un sahil şeridini bir sinema perdesi gibi aydınlattığını hayranlıkla izledi. 2001 ekonomik krizinin yaşandığı zorlu yıllardı ve iki dershanede aynı anda çalışmaya başlamıştı. Özel öğretim kurumlarında çalışmanın ateşten gömlek giymek gibi olduğunu yeni anlayacaktı.
Elinden gelen bütün özveriyi göstererek maksimum performansla çalışmaya gayret ediyordu. Ekonomik krizin etkisi derinden derine hissediliyordu ve maaşını zamanında alamamaya başlamıştı. Özel öğretim kurumlarında, mart ayından sonra gelecek yılın sözleşmelerinin yapılma zamanı geldiği için bütün öğretmen arkadaşlarını bir telaş almıştı. Çalıştıkları kurum kendileriyle sözleşme imzalamazsa halleri nice olacaktı? Öğretmenler odasında maaşını alamayan öğretmenler, dershaneyi bırakıp gitmeyi konuşuyordu. Savaşçı genç öğretmen “Ben para alamasam da öğrencilerimi bırakmam” diyerek görevine devam etme kararı almıştı. Bu karardan sonra O ve Ondan etkilenen diğer öğretmenler de kurumda sene sonuna kadar çalışmaya devam etmişti.
Bu arada tam 84 özel öğretim kurumuna, özgeçmişini göndererek iş başvurusunda bulundu. Mart ve haziran ayları arasında bu kurumların pek çoğu ile görüşmeler yaptı. Bu görüşmeler sonucunda dört özel öğretim kurumu tarafından sözleşme imzalamak için davet edildi ve bu kurumlardan birisiyle anlaştı. Bu süreçte ümidini, çalışma azmini kaybetmedi, yılmadı, bıkmadı ve yaşama enerjisini hiç kaybetmedi. Toplu taşıma araçlarında kendisini motive eden ve ayağa kaldırıp koşturan kitaplar okudu. Doğan Hoca’nın 2001 yılında yayımlanan “Savaşçı” kitabı gibi motivasyon içeren, kişisel gelişim kitapları okuyarak moral depoladı ve güçlüklerle savaştı. Kendisine, anlamlı ve coşkulu bir yaşam için çalışan, Savaşçı ismini takmıştı.
Savaşçı, yeni anlaştığı öğretim kurumunda göreve başladığı ilk günlerde kendisini şaşırtan birkaç olay yaşadı. Bunlardan birisi yeni göreve başladığı okulun lavabo musluklarından soğuk suyun yanında sıcak suyun akmasıydı, ikincisi de lavabolarda kâğıt peçete bulunmasıydı. Çünkü ayrıldığı öğretim kurumunda bir yıldan beri bu iki ayrıcalığı hiç yaşamamıştı!
Öğretim kurumuna verdiği özgeçmişte, kendini tanımlarken kullandığı “Ortama pozitif katkı sağlayan proaktif bir kişilik” ifadesinin, bu kuruma alınmasında etkili olduğunu, göreve başladığında kurum yöneticisinden öğrendi. Yeni kurumda özveri ile çalıştı, projeler üretti, olumlu bir iletişim geliştirdi ve kurumuna değer katmak için canla başla çalıştı. Yılsonu geldiğinde yeni sözleşme dönemi başlamış ve bütün öğretmenleri yine tatlı (!) bir telaş almıştı. Ya kurumumla anlaşamazsam! Ne yaparım?
Bu kurumda huzurlu ve mutlu bir şekilde çalışan Savaşçı Öğretmen bir özel öğretim kurumunun kurucusu konumundaki öğretmen arkadaşının sözleşmesinin yenilenmemesi nedeniyle işsiz kalmasından çok etkilenmişti. Özel öğretim kurumlarında, üst düzey bir gayretle çalışılıyor olmasına rağmen iş garantisinin olmaması konusunu, ciddi ciddi düşünmeye başladı. Bu düşünce MEB bünyesindeki devlet okullarına kadrolu olarak geçmeye karar vermesinde etkili oldu. Çünkü özel öğretim kurumlarında çalışmak gerçekten ateşten gömlek giymek kadar zordu.
Savaşçı Genç Öğretmen yıllar sonra geçmişe baktığında çok önemli kazanımlar elde ettiğini fark etti. Bu kazanımlardan en önemlilerini şöyle sıralıyordu:
- İnsan nerede çalışırsa çalışsın, proaktif bir disiplinle ve özveriyle çalışmalıydı.
- Bir öğretmenin, güçlüklerin hakkından gelmesi için bilgiyle beslenmesi gerekliydi.
- Hayat yolundaki zorlukları aşmak için ümidini ve yaşama enerjisini kaybetmemesi çok önemliydi.
- Etkili iletişim ve iyi bir sosyal çevre, öğretmenin iş bulması için son derece önemliydi.
- İnsanın hayatında kurduğu ilişkiler, hayatının sonuna kadar devam ettiği için kalıcı dostluklara önem vermenin değeri iyi anlaşılmalıydı.
- İster özel öğretim kurumlarında, isterse devlet kurumlarında başarılı bir öğretmen olarak çalışabilmek için insanın kendisini sürekli olarak geliştirmesi ve yenilemesi gerekliydi.
- Bir öğretmene enerji veren en önemli sevgi kaynağı, öğrencileriyle kurduğu sevgi temelli gönül bağıydı.
Savaşçı Genç Öğretmenin yaşadıklarından hareketle, bugün kapanmak durumunda kalan özel öğretim kurumlarından ayrılmak zorunda kalan veya atama bekleyen genç öğretmenlere şu önerilerde bulunabiliriz:
- Kendinizi geliştirmeyi ihmal etmeyin.
- İletişim kanallarınızı canlı tutun.
- Yeni bilgiler öğrenmekten vazgeçmeyin.
- Yaşam enerjinizi kaybetmeyin.
- Ümitsizlik ve karamsarlığa kapılmayın.
- Farklı iş alanlarında çalışmaktan korkmayın.
- Proje üretmekten ve yeni girişimler yapmaktan çekinmeyin.
- Sosyal medya araçlarını etkili kullanın ve kendinizi iyi tanıtın.
- Pandemi sürecinde geniş zaman fırsatını kullanarak yeni yeterlikler edinin.
- Proaktif ve çözüm üreten bir bakış açısına sahip olun.
- Dayanıklı, esnek ve girişimci olun.
- Sevgiyle kalın.
Dr. Nadir Çomak
Hakkımda kimler ne söylediler
Kitaplarım ve YouTube konuşmalarım hakkındaki kıymetli görüşlerinizi iletişim formundan gönderebilirsiniz.
“Evimizdeki Elmaslar’ı büyük bir zevkle okudum. Öncelikle takdir ve tebriklerimi ifade etmek isterim. Başta öğrenciler olmak üzere ailelere ve eğitim camiasına önemli mesajlar veriyorsunuz. Eğitim konusundaki engin tecrübeniz ve eğitimin sorunlarına derin vukufiyetiniz bariz bir şekilde görülüyor. Tespitlerinizi ulusal ve uluslararası anekdot ve özlü sözlerle taçlandırmanız okuyucu üzerinde sürükleyici bir etki bırakıyor. Kitabın ilk bölümündeki öğrencilere yönelik tavsiyeleriniz, gençler üzerinde hal ve hareket değişikliğine sebep olabilecek mahiyette. Kitap, değerler eğitimi için de iyi bir kaynak oluşturuyor. Eğitim hayatınızdaki engin deneyimlerinizi ve zengin fikir âlemlerindeki keşiflerinizi bu şahane eserle ifade edip başta öğrenciler olmak üzere herkesin istifadesine sunduğunuz için tekrar tebrik ve teşekkür ediyorum.
Öncelikle Nadir Çomak Hoca’yı yazmış olduğu bu eser için kutluyorum. Anne babaların en önemli hedefleri, biricik varlıkları çocuklarının toplumda başarılı bireyler olmasıdır. Günümüzde başarı maalesef sadece akademik alana indirgenmekte ve hayatın diğer alanları ihmal edilmektedir. Hâlbuki akademik başarının yeterli olmadığı; akademik olarak başarılı birçok gencin hayatın içine girdiğinde bocalaması, mutlu olamaması ve okuldaki başarısını devam ettirememesi ile görülmektedir. Toplumsal olarak çağımızın en büyük sorunu; kişilik açısından dengesiz, başkasının hak ve hukukunu tanımayan, sınırlarını bilmeyen, bencil, kendi menfaatlerini her şeyden önde gören, kural tanımayan insanların toplumda oluşturduğu olumsuzluklar ve kargaşalardır. Toplumda bu yönde yaşayan bireylerin artması ile suç, şiddet, haksızlık, madde kullanımı gibi sosyal sorunlar daha sık görülmektedir. Bu sorunların üstesinden gelmenin en kısa yolu; empati yapabilen, bir diğer insanın acısını hissedebilen, paylaşabilen ve onun yarasına merhem olabilen bireyler yetiştirilmesidir. Kitapta empati ve sosyal, duygusal zeka ile ilgili bölümde başkalarının duygularını, acılarını anlayabilmekle ilgili pratik öneriler bulunmaktadır.
Yazarımızın hayat tecrübelerinden süzülmüş olan bu kitap, otuz yıllık çalışmanın, yüzlerce batı ve doğu klasiğinin meyvesi olan bir içim süt gibidir. Bu kitap okunup bırakılmak için değil, yaşamak ve yaşatmak için yazılmıştır. Hedef kitlesi; başta anneler, babalar ve eğitimciler olmak üzere iş adamı, esnaf, köylü, şehirli fark etmeksizin okuyup anlayabilen herkestir. Elinize aldığınızda bırakamayacağınız, okuduğunuzda ayrılamayacağınız bu kitaptan öğrendiklerinizden asla pişman olmayacaksınız. Uykudan uyanmak için, mutlu olmak için, elinizdeki ve evinizdeki elmas kıymetindeki hazinelerin farkına varmak için, hayata yeniden başlamak için, yuvanızda mutluluğu yaşamak için, başarılı ve mutlu çocuklar yetiştirmek için bu kitabı mutlaka okumalısınız. Yazar, kitabı yazma gayesini şu şekilde ifade ediyor; “Bu kitabı yazıp sizin istifadenize sunmaktan aldığım mutluluğu, sözlerimin kalp ve gönüllerde oluşturacağı yararları görmekten alacağım vicdani hazzı hiç bir dünyevî makama ve servete değişmem.” Bu kitabı alan ve okuyan her bir okurun en az 10 kişiye ulaştırması “Öğrenen Aile ve Öğrenen Türkiye” yolunda atılmış önemli bir adım olacaktır.
